CÁCH PHÂN BIỆT TĨNH MẠCH TIỀN ĐẠO CỦA THAI NHI VỚI TĨNH MẠCH MẸ TRONG TRƯỜNG HỢP MẠCH MÁU TIỀN ĐẠO

 

CÁCH PHÂN BIỆT TĨNH MẠCH TIỀN ĐẠO CỦA THAI NHI VỚI TĨNH MẠCH MẸ TRONG TRƯỜNG HỢP MẠCH MÁU TIỀN ĐẠO

Bs Võ Tá Sơn lược dịch

Đơn vị Y học bào thai, Bệnh viện Vinmec Times City

Những gì đã biết về chủ đề này?

Việc nhận diện mạch máu tiền đạo vẫn còn rất khó khăn ngay cả với bác sĩ sản khoa đã được đạo tạo bài bản. Việc phân biệt tĩnh mạch mẹ với tĩnh mạch thai đặc biệt khó khăn bởi vì cả 2 đều có vận tốc dòng chảy thấp.

Nghiên cứu này bổ sung được điều gì?

Sự biến đổi trong dòng chảy tĩnh mạch quanh cổ tử cung hoặc đoạn dưới tử cung theo nhịp thở của mẹ giúp phân biệt tĩnh mạch mẹ với tĩnh mạch thai.

 

Mạch máu tiền đạo (vasa previa – VP) là một biến chứng sản khoa nghiêm trọng có thể dẫn tới việc thai nhi bị mất máu cấp do việc rách/vỡ các mạch máu thai nhi không được bảo vệ, các mạch máu này chạy qua các màng gần lỗ trong cổ tử cung. Mặc dù siêu âm Doppler màu qua ngã âm đạo là một công cụ rất hữu ích cho việc phát hiện VP, việc chẩn đoán vẫn còn nhiều khó khăn đối với các các bác sĩ sản khoa được đào tạo bài bản. Điều này đặc biệt xảy ra khi nói đến các nhánh của tĩnh mạch rốn, chúng có vận tốc dòng chảy thấp tương tự nhi các mạch máu của mẹ ở vùng ngoại vi bánh nhau hoặc các tĩnh mạch ở phần dưới của tử cung. Dưới đây chúng tôi xin trình bày một kỹ thuật hữu ích trong việc phân biệt mạch máu thai nhi với mạch mẹ ở các trường hợp nghi ngờ mạch máu tiền đạo.

BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP

Ở tuần thứ 29 của thai kỳ, siêu âm ngả âm đạo cho thấy các mạch máu gần lỗ trong cổ tử cung có dòng chảy dạng tĩnh mạch, điều này rất khó để xác định nó có nguồn gốc từ mẹ hay từ thai. Trên siêu âm Doppler màu, có 2 dạng dòng chảy tĩnh mạch được phát hiện: một dạng dao động đồng thời với nhịp thở sâu của mẹ (Hình 1A), và một dạng khác có dòng chảy hằng định (Hình 1B). Dựa trên các dấu hiệu này, chúng tôi giả định rằng tĩnh mạch với sự dạo động có nguồn gốc từ mẹ, trong khi tĩnh mạch kia là tĩnh mạch của thai chạy ngang gần cổ tử cung. Cầu tĩnh mạch nối giữa 2 thùy của bánh nhau được khẳng định sau mổ lấy thai (Hình 1C, mũi tên).

Trường hợp 2 và 3: siêu âm ngả âm đạo cho thấy nhau bám thấp và các mạch máu ở gần đó có dạng dòng chảy tĩnh mạch (trường hợp 2 – 24 tuần; trường hợp 3 – 23 tuần). Dòng chảy tĩnh mạch gần thành tử cung cho thấy có sự dao động đồng thời với nhịp thở của mẹ (Hình 1D,G), trong khi đó các mạch máu gần bánh nhau cho thấy dòng chảy hằng định (Hình 1E,H). Chúng tôi giả định rằng các mạch máu với dòng chảy hằng định, không bị ảnh hưởng bởi nhịp thở của mẹ, là các tĩnh mạch thai nhi. Ở cả trong 2 trường hợp, các tĩnh mạch thai gần nhu mô bánh nhau được quan sát sau khi mổ lấy thai (Hình 1F,I tương ứng với trường hợp 2 và 3).

Hình 1: Hình A-C, D-F, và G-I là hình ảnh siêu âm qua ngả âm đạo và bánh nhau tương ứng với các trường hợp 1, 2 và 3. Sự dao động của dòng chảy tĩnh mạch được quan sát đồng thời với nhịp thở của mẹ (A, D, C), trong khi đó dòng chảy hằng định không bị ảnh hưởng bởi nhịp thở của mẹ được quan sát ở các tĩnh mạch thai (B, E, H). Trong thất cả các trường hợp, các tĩnh mạch được tìm thấy ở vị trí gần dây rốn bám màng (mũi tên ở hình C,F,I tương ứng).

Để xác định VP khi có sự cắm bất thường của dây rốn (ví dụ dây rốn bám màng), bác sĩ sản khoa nên chú ý cẩn thận vào cài đặt của máy siêu âm (như tần số, gain, scale, dải tần nhạy sáng…), không chỉ vì các dòng máu chảy ở vận tốc rất thấp như ở tĩnh mạch thai, mà còn bởi vì mạch máu thai có thể chạy ngang gần lỗ trong cổ tử cung như đã trình bày ở trường hợp 1, có thể bị bỏ sót trên các mặt cắt sagittal và parasagittal khi làm siêu âm ngả âm đạo. Ngoài ra, các mạch máu của mẹ phía sau bánh nhau hoặc vùng ngoại vi bánh nhau gần lỗ trong cổ tử cung cần được phân biệt với VP, vì sự bất thường của bánh nhau (ví dụ sự di chuyển lên của nhau tiền đạo hoặc bánh nhau 2 thùy) rất hay đi kèm với VP. Chúng tôi gợi ý rằng sự hiện diện của dòng chảy biến đổi theo nhịp thở của mẹ là chỉ dấu cho một mạch máu có nguồn gốc từ mẹ. Khuyến cáo của chúng tôi xuất phát từ sự quan sát sau sinh rằng dòng chảy trong các tĩnh mạch tử cung đã được báo cáo là bị ảnh hưởng bởi nhịp thở vào của mẹ. Chúng tôi không bình luận việc các mạch máu nằm ở các khu vực khác, ví dụ như đáy tử cung, có thể bị ảnh hưởng bởi sự di chuyển của cơ hoành mẹ hay không, nhưng có vẻ như dòng chảy tĩnh mạch xung quanh cổ tử cung phản ánh chuyển động thở của mẹ. Kết quả này sẽ cung cấp một điểm nhấn lâm sàng quan trọng cho việc xác định các mạch máu của thai xung quanh lỗ trong cổ tử cung, bất cứ khi nào VP được nghi ngờ với sự hiện diện của bất thường bánh nhau hoặc vị trị cắm của dây rốn.

Tham khảo:

Nakai, K, Tachibana, D, Tahara, M, Misugi, T, Koyama, M. How to differentiate the fetal velamentous vein from maternal blood flow in cases with vasa previa. Prenatal Diagnosis. 2020; 40: 1610– 1611.