Siêu âm đánh giá cột sống thai nhi - ISUOG 2021 - Fetal Spine Ultrasound

 

SIÊU ÂM CHI TIẾT HỆ THẦN KINH THAI NHI

ISUOG 2021

Cột sống thai nhi – Fetal spine

Bs Võ Tá Sơn

Đơn vị Y học bào thai, Bệnh viện Vinmec Times City

Khuyến cáo

Việc quan sát chóp tủy nằm trên mặt bụng của ống sống, gần với thân các đốt sống, là điểm mốc tốt để xác định sự bình thường của cột sống thắt lưng - cùng (ĐIỂM THỰC HÀNH TỐT).

Có 3 mặt cắt có thể được sử dụng để đánh giá sự toàn vẹn của cột sống. Sự lựa chọn mặt cắt nào phụ thuộc vào tư thế của thai nhi. Thông thường, chỉ có 2 trong 3 mặt cắt có thể được sử dụng trong bất kỳ trường hợp cụ thể nào, nhưng việc thao tác thay đổi tư thế thai nhi hoặc siêu âm 3D có thể được sử dụng để thu hình ảnh mặt cắt thứ 3 khi cần thiết.

Mặt cắt ngang.

Trên mặt cắt ngang, việc đánh giá cột sống là một quá trình động, được thực hiện bằng cách quét đầu dò dọc theo toàn bộ chiều dài của cột sống, trong khi đó vẫn duy trì mặt cắt ngang ở các vùng cần kiểm tra (Hình 6). Các đốt sống có cấu tạo giải phẫu khác nhau ở các vùng khác nhau: đốt sống ngực và thắt lưng có hình dạng tam giác, với các trung tâm cốt hóa nằm xung quanh ống thần kinh; đốt sống cổ có hình tứ giác; và đốt đống cùng thì dẹt.

Mặt cắt dọc.

Ở trên mặt cắt dọc, các trung tâm cốt hóa của thân đốt sống và ngành sau tạo nên hai đường song song và hội tụ ở xương cùng. Khi thai nhi nằm sấp, một mặt cắt dọc chuẩn có thể thu được bằng cách chỉnh chùm tia siêu âm trực tiếp đi qua các phần cột sống chưa cốt hóa. Điều này cho phép quan sát hình ảnh của ống sống và dây sống bên trong (Hình 7). Ở cuối quý 2 và quý 3, chóp tủy thường được quan sát ở mức đốt sống lưng thứ 2/3 (L2-L3). Sự toàn vẹn của ống thần kinh cũng được suy ra từ sự bố trí đều đặn của các trung tâm cốt hóa của cột sống và sự hiện diện của mô mềm bao phủ cột sống. Nếu có thể thu được một mặt cắt dọc chuẩn, việc quan sát chóp tủy ở vị trí bình thường của nó càng củng cố thêm chẩn đoán bình thường.

Hình 6: Mặt cắt ngang cột sống của thai nhi ở các vị trí khác nhau: (a) cổ; (b) ngực; (c) thắt lưng; (d) cùng. Mũi tên chỉ vào 3 trung tâm cốt hóa của đốt sống. Chú ý da che phủ bề mặt cột sống nguyên vẹn. Ở hình (a-c), dây sống được quan sát với dạng hình trứng kém âm với điểm trắng ở giữa (đầu mũi tên).

Hình 7: Mặt cắt dọc cột sống thai nhi. Sử dụng cửa sổ âm qua các thành phần chưa cốt hóa, các thành phần của ống thần kinh được quan sát. Sau 20 tuần, chóp tủy (mũi tên) thường nằm ngang mức đốt sống thắt lưng 2/3 (L2-L3), phần còn lại về phía lưng là vùng tam giác chứa đầy dịch não tủy. Chú ý da che phủ liên tục (đầu mũi tên).

 

 Khuyến cáo

Sử dụng đầu dò linear /microconvex qua ngã bụng có tần số cao để làm tăng khả năng đánh giá dây sống và chóp tủy trên mặt cắt dọc cột sống (ĐIỂM THỰC HÀNH TỐT).

Mặt cắt coronal

Trên mặt cắt coronal của cột sống, 1, 2 hoặc 3 đường song song có thể được quan sát, tùy thuộc vào hướng của tia siêu âm. Chúng tương ứng với mặt phẳng cắt, theo hướng bụng – lưng, đi qua thân các đốt sống (một đường), thân các đốt sống và các ngành sau (ba đường) hoặc qua các ngành sau (hai đường) (Hình 8). Các mặt cắt này được quan sát dễ hơn với siêu âm 3D.

Hình 8: Mặt cắt coronal cột sống thai nhi (mũi tên). Mặt cắt này rất có ích để loại trừ bất thường mất nửa đốt sống (hemivertebrae) và chẻ đôi dây sống (diastematomyelia). Mặt cắt này thu được ở mức các thân đốt sống (a) hoặc về phía sau hơn ở mức các ngành sau (b). Là hình ảnh khách quan để loại trừ các bất thường cong gập cột sống.

 

Ngoài ra, việc khảo sát cột sống thai nhi có thể có ích từ việc sử dụng siêu âm 3D dựng hình và tái cấu trúc mặt cắt coronal ngang mức các thân đốt sống và/hoặc cung sau (Hình 10).

Hình 10: Siêu âm 3D dựng hình bề mặt cột sống thai nhi 22 tuần: mặt cắt trán. Các hình ảnh này thu được với siêu âm 3D từ cùng một hình ảnh quét khối, sử dụng các góc khác nhau và độ dày lớp cắt khác nhau của tia siêu âm: (a) lớp cắt mỏng được định hướng qua các thân đốt sống; (b) lớp cắt mỏng với định hướng dịch ra sau để mô tả các cung sau của đốt sống; (c) lớp cắt dày sử dụng để quan sát đồng thời cả 3 trung tâm cốt hóa.