GIẢI TRÌNH TỰ EXOME TRƯỚC SINH Ở NHỮNG THAI NHI CÓ BẤT THƯỜNG THỂ CHAI

GIẢI TRÌNH TỰ EXOME TRƯỚC SINH Ở NHỮNG THAI NHI CÓ BẤT THƯỜNG THỂ CHAI

Bs Võ Tá Sơn

Bv Vinmec Times City, Hà Nội

Giới thiệu

 

Bất thường thể chai (callosal anomalies – CA) là một dị tật não phổ biến và được báo cáo là có tỷ lệ khoảng 1/4000 trẻ sinh sống. 

 

Có các dạng bất sản thể chai hoàn toàn (agenesis of the corpus callosum – ACC) hoặc bất sản một phần trong loạn sản thể chai (dysgenesis of the corpus callosum); và có thể là bất thường đơn độc hoặc không đơn độc (liên quan đến các bất thường não khác hoặc ngoài não). 

 

Các nghiên cứu sau đó chỉ ra rằng khoảng 28.8% - 50% trẻ em mắc CA gặp khó khăn chung về trí tuệ, học tập, quản trị, xã hội, và/hoặc hành vi, và khoảng 20% - 71.2% hoạt động ở mức tương đương với trẻ em đang phát triển bình thường. 

 

Yếu tố di truyền (30% - 45%) và môi trường (ví dụ: hội chứng rượu bào thai) được xem là có liên quan đến CA. 

 

Cả hai nguyên nhân biến dị số lượng bản sao (copy number variant – CNV) (10% - 20%) và đơn gen (monogenic) (12% - 35%) đã chứng minh là có liên quan đến CA đơn độc/không đơn độc. 

 

Dựa trên các nghiên cứu trước và sau sinh, hiệu suất chẩn đoán của CES với bất thường hệ thần kinh trung ương được ước tính khoảng 2.8%-31%. 

 

Tuy nhiên, có rất ít nghiên cứu xác định sự hiện diện của các đột biến bằng cách sử dụng ES trước sinh ở những thai nhi có bất thường thể chai. Trong một nghiên cứu gần đây, chúng tôi đã phân tích những thai nhi bình thường về mặt di truyền tế bào mắc CA với có hoặc không có bất thường cấu trúc khác từ 50 gia đình không cùng huyết thống để xác định khả năng phát hiện trước sinh các nguyên nhân di truyền và các biến thể trong CA bằng ES.

Mục tiêu

Nhằm đánh giá giá trị của giải trình tự exome (exome sequencing – ES) ở những thai nhi có bất thường thể chai (CA) có hoặc không có bất thường khác kèm theo, có kết quả nhiễm sắc thể đồ (karyotype) và phân tích nhiễm sắc thể bằng microarray (CMA) bình thường.

 

Phương pháp

Các trường hợp thai nhi có bất thường thể chai cùng với có hoặc không có bất thường cấu trúc khác được sàng lọc để lựa chọn vào nghiên cứu. Những thai nhi có kết quả karyotype hoặc CMA bất thường bị loại bỏ. Chúng tôi thực hiện ES trên mẫu DNA từ bộ ba cha - mẹ - thai nhi được lựa chọn vào nghiên cứu và xác định chẩn đoán các biến thể di truyền dựa trên các đặc điểm siêu âm.

 

Kết quả

Có 50 bộ ba cha - mẹ - thai nhi được lựa chọn được phân tích ES thành công. 

Chúng tôi tìm ra 17 biến thể gây bệnh hoặc có thể gây bệnh trong 14 gene từ 17 thai nhi, với tỷ lệ chung của chẩn đoán các biến thể di truyền tương đương 34.0% (17/50). 

Trong 17 ca với cùng chẩn đoán, 10 (29.4%, 10/35) là đơn độc và 7 (43.8%, 7/15) là không đơn độc. 

Dữ liệu về kết cục thai kỳ chỉ ra rằng 70.0% (7/10) các thai nhi bất thường thể chai đơn độc sống sót với kết quả ES âm tính có tiên lượng tốt trong giai đoạn tuổi nhỏ.

 

Kết luận

Nghiên cứu của chúng tôi đã sử dụng ES trước sinh cho thai nhi có bất thường thể chai và cho thấy rằng ES có thể được sử dụng để chẩn đoán xác định nguyên nhân bất thường ở mức di truyền phân tử, làm cơ sở cho những trường hợp bất thường thể chai không giải thích được ở mức di truyền tế bào. 

Hầu hết các trường hợp bất thường thể chai đơn độc không tìm thấy bất thường về mặt di truyền sẽ có tiên lượng tương đối tốt ở giai đoạn trẻ nhỏ.

Tham khảo:

[1] Tổng quan về bất sản thể chai https://www.votason.net/2021/08/bat-san-the-chai-agenesis-of-the-corpus-callosum.html

[2] Giải trình tự exome trước sinh 65 thai nhi với bất thường thể chai: góp phần chẩn đoán sâu hơn https://www.votason.net/2020/10/giai-trinh-tu-exome-truoc-sinh-65-thai.html

[3] Cập nhật xử trí bất sản thể chai 2022 https://www.votason.net/2022/04/bat-san-chai-cap-nhat-xu-tri-2022.html

[4] Lei, T-y, She, Q, Fu, F, et al. Prenatal exome sequencing in fetuses with callosal anomalies. Prenat Diagn. 2022; 42( 6): 744- 752. https://doi.org/10.1002/pd.6107

Dịch sang tiếng Việt bởi Bs Trang Hoàng My, Bs Võ Tá Sơn